Δευτέρα 23 Ιανουαρίου 2012

Απορίες και ενστάσεις 2




Ο ηθικός σχετικισμός και ο θάνατος του Ντάνιελ Περλ Του Judea Pearl *

- The Guardian




Παλαιότερα πίστευα ότι ο κόσμος χωριζόταν σε δύο κατηγορίες ανθρώπων: σε αυτούς που ήταν πολύ ανεκτικοί και σε αυτούς που αισθάνονταν ότι απειλούνται από τη διαφορετικότητα. Σκεφτόμουν ότι αν η πρώτη κατηγορία κυβερνούσε τον κόσμο, η Γη ίσως να ζούσε σε σχετική ειρήνη. Υπήρχε ωστόσο πρόβλημα στη θεωρία μου και το αντελήφθην με τον καλύτερο τρόπο όταν συζήτησα με έναν Πακιστανό φίλο μου, ο οποίος μου είπε ότι απεχθανόταν ανθρώπους όπως ο Τζορτζ Μπους, ο οποίος επιμένει να χωρίζει τον κόσμο σε «εμάς» και σε «αυτούς». Ο φίλος μου δεν συνειδητοποιούσε ότι ενέπιπτε κατ’ ευθείαν στην κατηγορία των ανθρώπων που απεχθανόταν.

Ανεκτικότητα υπό όρους;

Πρόκειται για την πολιτική εκδοχή του διάσημου παράδοξου, το οποίο διατύπωσε ο Μπέρτραντ Ράσελ. Οσο περισσότερο επιμένεις για την αναγκαιότητα της ανεκτικότητας, τόσο λιγότερο ανεκτικός γίνεσαι απέναντι στους ανθρώπους με τους οποίους διαφωνείς. Το ηθικό δίδαγμα είναι ότι δεν υπάρχει ανεκτικότητα με συγκεκριμένους όρους. Θα πρέπει κανείς να υποστηρίζει την ανεκτικότητα απέναντι σε συγκεκριμένες ιδεολογίες χωρις να κάνει υποχωρήσεις ως προς τις ηθικές αξίες οι οποίες συνδέονται με την ανεκτικότητα. Αυτή η διατύπωση με φέρνει στον γιο μου. Χάρη στην ταινία «A Mighty Heart», του Μάικλ Γουίντερμποτομ, με πρωταγωνίστρια την Αντζελίνα Τζολί, και η οποία βγαίνει στις κινηματογραφικές αίθουσες της Βρετανίας αυτή την εβδομάδα, η ιστορία και η κληρονομιά που μας άφησε ο Ντάνι, επανέρχεται στο προσκήνιο. Καμιά ταινία ασφαλώς δεν μπορεί να αποτυπώσει τον συνδυασμό του χιούμορ και της ακεραιότητας, το κράμα ευγένειας και αποφασιστικότητας που διέκριναν τον Ντάνι, γνωρίσματα για τα οποία τόσοι τον θαύμαζαν. Παρ’ όλα αυτά, ψήγματα αυτών των γνωρισμάτων είναι εμφανή στην ταινία και είμαι βέβαιος ότι όσοι την παρακολουθήσουν θα εμπνευστούν από αυτά. Ταυτόχρονα, όμως, ανησυχώ γιατί η ταινία πέφτει στην παγίδα που ο Μπέρτραντ Ράσελ θα αναγνώριζε. Το παράδοξο της ηθικής αντιστοιχίας, το να προσπαθεί κανείς να προεκτείνει τη λογική της ανεκτικότητας, ένα βήμα πιο πέρα. Διακρίνει κανείς ίχνη αυτής της λογικής στη σύγκριση που επιχειρείται στην ταινία ανάμεσα στην απαγωγή του Ντάνι και το Γκουαντάναμο (η ταινία αρχίζει με σκηνές από τη φυλακή στην Κούβα) και τα μέλη της Αλ Κάιντα και τους πράκτορες της CIA. Διακρίνονται επίσης και στα σχόλια του Μάικλ Γουίντερμποτομ, του σκηνοθέτη της ταινίας, ο οποίος έγραψε στην αμερικανική εφημερίδα The Washington Post ότι αυτή η ταινία και η προηγούμενή του, «The Road to Guanta-namo», μοιάζουν πολύ. «Υπάρχουν εξτρεμιστές και στις δύο πλευρές που θέλουν να κλιμακώσουν τη βία, εξαιτίας της οποίας εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι έχουν πεθάνει».

 Γενικεύσεις και συγκρίσεις

Η σύγκριση ανάμεσα στη δολοφονία του Ντάνι και τη φυλάκιση υπόπτων στο Γκουαντάναμο είναι ακριβώς αυτό που ήθελαν οι δολοφόνοι του, κάτι το οποίο εξέφρασαν τόσο στα e-mail τους όσο και στο βίντεο με τη δολοφονία του. Πράγματι, στην αβάν–πρεμιέρ της ταινίας στο Λος Αντζελες, ένας εκπρόσωπος του Συμβουλίου Αμερικανο-ισλαμικών Σχέσεων είπε: «θα πρέπει να τελειώνουμε με την κουλτούρα των βασανιστηρίων, των βομβαρδισμών, της κατοχής και της βίας. Αυτό είναι το μήνυμα που πρέπει να πάρουμε από την ταινία». Και όμως το μήνυμα που αυτοί οι εξεγερμένοι νεαροί λαμβάνουν από αυτή τη γενίκευση είναι προβλέψιμο: όλες οι μορφές της βίας είναι εξίσου κακές. Συνεπώς όσο συνεχίζεται μια μορφή βίας, οι άλλες δεν θα πρέπει να αποκλείονται. Αυτή ακριβώς είναι η λογική του Μοχάμεντ Σαντίκ Χαν, ενός από τους βομβιστές αυτοκτονίας στις τρομοκρατικές επιθέσεις το καλοκαίρι του 2005, στο Λονδίνο, στο βίντεο που είχε ετοιμάσει. «Η δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνησή σας», έλεγε στους Βρετανούς συμπατριώτες του, «εξακολουθεί να διαπράττει φρικαλεότητες κατά του λαού μου... Δεν θα σταματήσουμε».

Ο θάνατος του σχετικισμού

Η τραγωδία του Ντάνι ζητεί να δοθεί τέλος σε αυτή τη λογική. Δεν μπορεί να υπάρξει σύγκριση ανάμεσα σε αυτούς που επαίρονται επειδή σκότωσαν έναν άοπλο δημοσιογράφο, και σε εκείνους που ορκίζονται για να μην ξανασυμβούν τέτοιες τραγωδίες. Ο ηθικός σχετικισμός πέθανε μαζί με τον Ντάνιελ Περλ, στο Καράτσι στις 31 Ιανουρίου 2002. Ο γιος μου είχε το κουράγιο να εξετάζει όλες τις πλευρές. Ηξερε να ακούει τους άλλους και ήταν εξαίρετος στο να κάνει διάλογο μαζί τους. Είχε επίσης αρχές και γραμμές τις οποίες δεν ξεπερνούσε. Ηταν ανεκτικός αλλά όχι με απερίσκεπτο τρόπο. Ελπίζω οι θεατές της ταινίας με τίτλο «A Mighty Heart» να το θυμούνται αυτό.

 Η τελευταία έρευνα στο Πακιστάν

Ο Ντάνιελ Περλ ήταν Αμερικανός δημοσιογράφος ο οποίος, σε ηλικία 39 ετών, απήχθη και δολοφονήθηκε από φανατικούς ισλαμιστές στο Πακιστάν το 2002. Γόνος πανεπιστημιακών, ο Περλ σπούδασε δημοσιογραφία στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ και εργαζόταν για την αμερικανική εφημερίδα The Wall Street Journal. Στις 23 Ιανουαρίου 2002, ο Περλ, ο οποίος ερευνούσε την υπόθεση του Ρίτσαρντ Ριντ, του «βομβιστή με το παπούτσι», και τις πιθανές σχέσεις μεταξύ της Αλ Κάιντα και των πακιστανικών μυστικών υπηρεσιών, κατευθυνόταν σε εστιατόριο στο Καράτσι, με σκοπό να συναντήσει τον σεΐχη Μουμπάρακ Αλι Γκιλάνι. Καθ’ οδόν προς το εστιατόριο, ο Περλ απήχθη από ομάδα ισλαμιστών. Εννέα ημέρες αργότερα, οι απαγωγείς του αποκεφάλισαν τον «Εβραίο κατάσκοπο δημοσιογράφο», όπως τον χαρακτήρισαν, και διένειμαν στο Διαδίκυτο βίντεο με το ακρωτηριασμένο σώμα του Περλ. Ενα μήνα αργότερα, ο Αχμέντ Ομάρ Σαέντ συνελήφθη από τις πακιστανικές αρχές ως εγκέφαλος της απαγωγής και καταδικάστηκε σε θάνατο. Τον Μάρτιο του 2007, ο Χαλίντ Μοχάμεντ, κρατούμενος για τρομοκρατία στο Γκουαντάναμο ομολόγησε ότι αυτός αποκεφάλισε τον Περλ. Η ιστορία του Ντάνιελ Περλ ενέπνευσε συγγραφείς όπως τον Γάλλο Μπερνάρ Ανρί Λεβί και σκηνοθέτες όπως τον Βρετανό Μάικλ Γουιντερμπότομ. Ο Ντάνιελ Περλ ήταν παντρεμένος με τη Γαλλίδα δημοσιογράφο Μαριάν βαν Νεγενόφ και ο γιος τους Ανταμ Ντάνιελ γεννήθηκε τρεις μήνες μετά τη δολοφονία του πατερα του.

* O Judea Pearl είναι ο πατέρας του Ντάνιελ Περλ και πρόεδρος του ιδρύματος που φέρει το όνομά του.


Ο ηθικός σχετικισμός είναι μια αλήθεια ή υπάρχει ένα κοινό αξιακό υπόβαθρο το οποίο θα μπορούσε να μας καθοδηγεί;

15 σχόλια:

  1. Κατά τη γνώμη μου...υπάρχει όχι ένα αξιακό υπόβαθρο αλλά αρκετά αν το καλό σκεφτούμε που μας καθοδηγούν.Για να εμβαθύνω...ποιός από τους γονείς έχει ρωτήσει τα παιδιά του αν θέλουν να "βαφτιστούν" Χριστιανοί,Μουσουλμάνοι ή οποιοδήποτε άλλο θρήσκευμα υπάρχει στο κόσμο; Η απάντηση...ΛΙΓΟΙ!!Πως λοιπόν να υπάρξει ισορροπία όταν απο μωρά ακόμη μπαίνουμε στο "τρυπάκι" των ΠΡΕΠΕΙ;Όταν μαθαίνουμε να ανεχόμαστε οτιδήποτε μας προσφέρουν στο "πιάτο" διάφοροι που θέλουν να θεωρούνται πιο "έξυπνοι" από εμάς....απλά και μόνο επειδή ΦΟΒΟΜΑΣΤΕ τις συνέπειες των απόψεών μας;...ΛΑΘΟΣ!! Όταν θεωρούμαι πως ΌΛΑ είναι είτε σωστά είτε λάθος απλά και μόνο επειδή δεν έχουμε "χρόνο" να ψάξουμε....ΠΟΛΛΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΔΕΝ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΚΑΚΙΑ ΑΛΛΑ ΑΠΟ ΑΦΕΛΙΑΑΑΑΑ!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Υ.Γ Για να μη παραπονιέστε κ.Παπαδημητρίου πως δεν γράφωωωω.... ΧΡΥΣΑ ΓΑΣΤΣΗ!!Με πόλυ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Το κακο προκαλει κακο , δηλαδη θελω να πιστευω οτι ζω και συζω με συναθρωπους μου , φιλους , αλλα παιδια ολου του κοσμου για μοναδικο σκοπο την επικρατιση του καλου . Φταει ο αμερικανος ξαδερφος μου που ζει στο L.A. οταν βρισκεται στην πατριδα μας να νιωθει ορισμενες φορες εχθρικοτητα στην ατμοσφαιρα ; Τι φταει ο αμερικανος πολιτης για τις αποφασεις του προεδρου και της C.I.A ; Ειναι ηθικο να κατηγορουμε εναν λαο απο τις αποφασεις των 5 ανθρωπων ; Βεβαια αυτοι οι 5 ανθρωποι εκλεγονται απο αυτον τον λαο

    Ιορδάνης Αράπολου Βα1

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Σαφώς υπάρχει ένα αξιακό (σίγουρα υπάρχει αυτή η λέξη;) υπόβαθρο το οποίο λειτουργεί ως βάση και πάνω σε αυτό διαμορφώνονται και τα υπόλοιπα θέλω. Σύμφωνοι. Και γίνεται έτσι γιατί ζούμε σε μια κοινωνία, με άλλους κεφτέδες σαν τα μούτρα μας. Όμως ακόμα και έτσι, είμαστε ελεύθεροι σε αυτές τις επιλογές μας. Γιατί, (και εδώ ανοίγω παρένθεση), ελεύθεροι γενικά δεν είμαστε, είμαστε θύματα του συστήματος κτλ κτλ, ας μην μπω στην διαδικασία αυτή όμως. Κοιτάξτε που είναι το θέμα όμως. Σίγουρα οι κοινωνικές πεποιθήσεις διαμορφώνουν τα θέλω μας, όμως τα θέλω μας, μόνο τυχαία δεν είναι. Έτσι είναι σίγουρα όνειρο πολλών να πάει και να αγοράσει ένα σπίτι στις Μπαχάμες, γιατί είναι υπέροχα εκεί, και όποιος το αμφισβητεί μπορεί να πάει στο βουνό του να ζήσει ελεύθερος. ΣΤΑ ΤΡΕΝΑΑ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Σίγουρα στις μέρες μας υπάρχει το κοινό αξιακο υπόβαθρο, διότι μας έχουν βάλει ''όρια'', απο τη στιγμή που γεννιόμαστε μέχρι να πεθανουμε μας βάζουν κάποια πρέπει τα οποία εμείς ακολουθούμε χωρίς να αναρωτηθούμε γιατί το κάνουμε! Όλοι σε αυτό το θέμα βλέπουν την μεριά του δημοσιογράφου ...οκ ήταν αοπλος...αυτό τι σημαίνει ;αν είχε όπλο δηλαδή θα άλλαζε η κατάσταση...το θέμα είναι να μην υπήρχαν καν όπλα ! Επίσης κανείς δεν μπαίνει στη θέση των ''οπλισμένων'' στρατιωτών τους οποίους τους έβαλαν να τον συλαβουν κιεπειτα να τον σκοτώσουν ...!!! Κατα την γνώμη μου αυτόν που θα έπρεπε να σκοτώσουν είναι αυτον που έδωσε την εντολή να πάθει αυτο το πράγμα ο δημοσιογράφος! Τέλος πιστεύω πως εκείνοι οι στρατιώτες αντιπροσωπευουν εκείνους που κάνουν οτιδήποτε τους ζητηθεί απο τους ανώτερους ακόμα κιαν είναι αντίθετα με οτι πιστεύει!







    Ελπίζω να καταλάβατε γιατί τα είπα κάπως νομίζω! $:





    Αθηνά καπουρανη!!!!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Το ξαναδιαβασα κυριε Παπαδημητριου. . .!και θα παραμείνω σταθερή στο προηγούμενο σχόλιό μου. Οκ θα συμφωνησω το οτι άσκησαν βία σε έναν δημοσιογράφο ειναι απάνθρωπο ,ειδικά ο τρόπος που το έκαναν !αλλά ο δημοσιογράφος δεν ήταν στην παιδική χαρά...σε πόλεμο βρισκότανε θα μπορούσε να προφυλαχθεί ! και στο κάτω κάτω δεν αιχμαλωτησαν μόνο αυτον! Πολλοί ήταν ύποπτοι (πως κατέληξαν σ'αυτον Δεν ξέρω) ...επίσης οι πακιστανοι που τον αιχμαλωτησαν έχουν οικογένεια και ηθικές αξίες,που κάποιους όπως ο μοχαμετ αλί δεν τον νοιάζουν!άνθρωποι σαν αυτον πρέπει να σκοτώσουν όπως κ έγινε...άρα χρειαστηκε θυσία για να καταλάβουμε πως δεν πρέπει να ασκούμε βία! Τουλάχιστον ο ντανι έδωσε ώθηση σε κάποιους εξτρεμιστές να συνεχίσουν την προσπάθειά τους για να αποτρέψουν την βία!
    Αθηνά καπουρανη
    !

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Πρώτα απ' όλα αυτό πρέπει να είναι ταινιάρα :p δεύτερον προφανώς και υπάρχει ένα υπόβαθρο μέσα στο οποίο θα πρέπει να κινούμαστε ακολουθώντας την ηθική αλλά κατά την γνώμη μου εμπλέκεται και η έννοια της σχετικότητας ,καθώς για τον καθένα διαφοροποιούνται τα κριτήρια της ηθικής παρ' όλα αυτά το πλαίσιο στο οποίο κινούμαστε όλοι σκεπτόμενοι δεν αλλάζει ριζικά..πλυν ελαχίστων εξαιρέσεων !
    Χριστίνα Μουφτόγλου ΒΑ2

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. E λοιπον ειχα γραψει ενα τεραστιο κειμενο και αποσυνδεσε Ο αραβωνιαστικος της αδερφης μου το μοντεμ και διαγραφτηκε.αλη8εια.Ντουρανιδου Ρω3ανη Βα2'

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Ρωξάνη το σχόλιο σου θα μπορούσε να αποτελέσει την αρχή μιας ολόκληρης ιστορίας!
    Αθηνά δεν θα ήταν καλύτερα να αντιλαμβανόμαστε την ανάγκη κατάργησης της βίας χωρίς την άσκησή της; Δεν καταλαβαίνω πως ο θάνατος έδωσε ώθηση στην προσπάθεια αποτροπής της βίας;
    Όσο για τις Μπαχάμες, όχι Αδάμ δεν θέλω σπίτι εκεί, ούτε στο βουνό. Αμάν με τις διλημματικές σου επιλογές!Πάντως πολλοί συμφωνούν πως η ελευθερία των επιλογών μας ελέγχεται ως προς την ύπαρξή της.
    Χρύσα επιτέλους να συμφωνήσουμε σε κάτι. Την ανάγκη κριτικής σκέψης και κριτικού ελέγχου στην προσπάθειά μας να κατανοήσουμε τον κόσμο και την λειτουργία του.
    Και Ιορδάνη φυσικά δεν μπορεί να κατηγορηθεί ένας λαός για τις ενέργειες λίγων, όταν βέβαια δεν συναινεί, δεν κλείνει τα μάτια, δε συνεργάζεται. Να σου θυμίσω τους Ναζί και τη γερμανική κοινωνία της εποχής πριν το Β Παγκόσμιο Πόλεμο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Πρώτα από όλα όσον αφορά τον πατέρα του Περλ ηταν επηρεασμένος συναισθηματικά από ττον θάνατο του γιου του, και για αυτό το λόγο θεωρεί ότι ο ηθικός σχετικισμός πέθανε μαζί με τον γιο του...
    Τώρα όσον αφορα στην ερώτηση αν ο ηθικός σχετικισμός είναι μια αλήθεια ή υπάρχει ένα κοινό αξιακό υπόβαθρο το οποίο θα μπορούσε να μας καθοδηγεί, πιστεύω ότι από την μία η εντύπωση ότι υπαρχει ένα κοινο αξιακό υπόβαθρο είναι λανθασμένη καθώς η ηθική ενδιαφερεται για το τι θα έπρεπε να συμβει μακροπρόθεσμα. Αλλά από την άλλη δεν υπάρχει καμία περίπτωση η οποία να μην υπόκειται σε αρχές όπως είναι το δίκαιο ή η εντιμότητα...

    Γκιγκόπουλος Ευθύμης, ΒΑ1

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Να σας το θέσω με ένα ελληνικό παράδειγμα κύριε !!!!!!! Έτσι όπως το βλέπω εγώ πάντα (κι ας με πείτε εγωιστρια πάλι:P) όταν γινόταν αυτος ο χαμός με τα επεισόδια στην Αθήνα όπου ο αστυνόμος σκοτωσε τον Αλέξανδρο .....πριν απο αυτο το επεισόδιο κάνεις δεν νοιαζόταν που οι αστυνομοι φεροντουσαν με βίαιο τρόπο στους ανθρώπους , απο την στιγμή όμως που σκοτώθηκε το παιδί έπεσαν όλοι πάνω τους. . .! Και τόνιζαν την βία των αστυνομων! Δηλαδή έπρεπε να πεθάνει κάποιος για να φανεί η βιαιότητα των αρχών και η συκοφαντία προς την δουλειά τους! Άρα δεν γίνεται να αντιλαμβάνεσαι την κατάργηση της βίας εάν δεν την ζησεις !!!!όταν περνας κάτι καταλαβαινεις τι περασες και τι επιπτώσεις είχε!
    Αθηνά καπουρανη!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Αθηνά προσπάθησε να μην εισαι τόσο απόλυτη στη διατύπωση των απόψεών σου. Πολλοί άνθρωποι και νοιαζόντουσαν και ενεργούσαν και συνεχίζουν να ενεργούν και σήμερα ενάντια σε κάθε μορφή βίας και φυσικά ενάντια και στην κρατική βία. Η φιλοσοφία, η ιστορία και οι κοινωνικές επιστήμες μας βοηθούν ακριβώς να οραματιστούμε και να προσπαθήσουμε να φτιάξουμε έναν καλύτερο κόσμο χωρίς την ανάγκη να βιώνουμε τις ποικίλες εκφάνσεις βίας,ώστε να ενεργήσουμε προς αυτήν την κατεύθυνση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Ναι αλλά αποτελεσματα είχαμε μόνο με την μορφή βίας που αναφέρεται στην ιστορία του ντανι! Κυριε,είναι τυχαίο που οι φιλόσοφοι και ιστορικοί δεν ακουγοντε στις μέρες μας, αλλά ακούστηκε μόνο η ιστορία του ντανη?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Κατά την δική μου γνώμη η ταινία εκτός του οτί διηγείται την αληθινή ιστορία μιας κοπέλας,μας δείχνει το τι πραγματικά συμβαίνει στο κόσμο μας και ότι δεν είναι όλα σαν όνειρο όπως φαντάζονται μερικοί. Η ιστορία της Μαριάν μπορεί να αντιπροσωπευεί και άλλες οικογένειες που βρέθηκαν στην θέση της, οι λάοι δεν φταίνε και δεν ευθύνονται για όσα γίνονταιστην χώρα τους, μεγαλύτερα κεφάλια κρύβόνται πίσω απο αυτά και δίνουν διαταγές για οτιδήποτε και δυστηχώς αυτοι που πληρώνουν τα σπασμένα είναι οι απλοί πολίτες. Ο Ντάνιελ, όπως μας αφηγείται και η ιστορία πλήρωσε με την ζώη για κάτι που δεν έφταιγε και γίνεται ήρωας όχι μόνο στα μάτια της γυναίκας του άλλα και σε όσους έμαθαν την ιστορία του.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. ΞΕΧΑΣΑ ΟΝΟΜΑ
    Ελεάννα Γαϊτσίδου ΒΑ1

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.