| Η οπτικοποίηση της σκέψης από τον ζωγράφο Ρενέ Μαγκρίτ... |
| Συντάκτης: Ειρήνη Σπυριδάκη |
| Κυριακή, 22 Νοέμβριος 2009 21:04 |
 Πριν λίγες ημέρες διάβασα τα σχόλια του Ρενέ Μαγκρίτ με αφορμή το έργο του «Εν λευκώ»(1965). Ο ζωγράφος αναφέρει σχετικά: «Τα ορατά πράγματα μπορούν να γίνουν αόρατα. Αν κάποιος ιππεύει ένα άλογο σ? ένα δάσος, άλλοτε φαίνεται και άλλοτε όχι, παρόλο ότι είναι εκεί. Στο ?Εν λευκώ? η αναβάτισσα κρύβει τα δέντρα και τα δέντρα την κρύβουν. Όμως η δύναμη της σκέψης μας συλλαμβάνει τόσο το ορατό όσο και το αόρατο, κι εγώ χρησιμοποιώ τη ζωγραφική για να κάνω ορατές τις σκέψεις».
Ο Μαγκρίτ με την τέχνη του δηλώνει ρητά ότι στοχεύει στην ανάδειξη των πτυχών εκείνων που η ίδια η πραγματικότητα κρατάει κρυμμένα. Αυτά που οι άνθρωποι καλούνται να ανασυνθέσουν με τη βοήθεια της σκέψης τους, των συνειρμών που ενεργοποιούν για να κατανοήσουν τον κόσμο. Ο Μαγκρίτ λοιπόν οπτικοποιεί τις αόρατες όψεις της πραγματικότητας που η σκέψη μας ανασυνθέτει, κάνοντας με τη ζωγραφική του «ορατές τις σκέψεις».
Κατά τον Μαγκρίτ το έργο ζωγραφικής δεν διαχωρίζεται από τη σκέψη, συνιστά αντίθετα αυτό καθεαυτό οπτικοποιημένη σκέψη. Η ζωγραφική εικόνα είναι η εικόνα μιας σκέψης, η προσπάθεια του καλλιτέχνη να αναδείξει το μυστήριο που κρύβεται πίσω από την πραγματικότητα, όπως αυτή βιώνεται από τον άνθρωπο.
Κάθε εικόνα άλλωστε εμπεριέχει και ένα νόημα, όπως κι ένα (τουλάχιστον) νόημα προκύπτει από κάθε εικόνα. Οι εικόνες της πραγματικότητας συντίθενται από τον συνδυασμό πολλών και διαφορετικών υλικών. Το εικαστικό έργο τέχνης όμως δεν μπορεί να είναι μια απλή διάταξη υλικών.
Φυσικά, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι το αισθητικό αποτέλεσμα μεταφέρεται στον θεατή μέσω της τεχνικής του καλλιτέχνη που αποτυπώνεται στο έργο του με τη βοήθεια των υλικών μέσων. Αυτό βεβαίως δεν είναι αρκετό. Το αισθητικό αποτέλεσμα πραγματώνεται ουσιαστικά στο πώς το έργο τέχνης επιδρά στη σκέψη του θεατή. Τα υλικά συστατικά που συνθέτουν το έργο δημιουργούν ένα αποτέλεσμα άυλο, το οποίο θα πρέπει να συλλάβει ο θεατής, αποστασιοποιούμενος από οτιδήποτε ορατό. Η τέχνη της ζωγραφικής εκφράζει το αόρατο μέσω του ορατού, τις σκέψεις μέσω των εικόνων.
Η τέχνη του Μαγκρίτ καταδεικνύει τον ιδιαιτέρως ασαφή χαρακτήρα όλων των στοιχείων που συναποτελούν το πεδίο του ορατού. Οι δυνάμεις που στηρίζουν το ορατό παραμένουν κρυμμένες. Μόνο η ζωγραφική μπορεί να τις αναδείξει, μέσω της απεικόνισης των σκέψεών μας για την πραγματικότητα και ποτέ της ίδιας της πραγματικότητας.
Ο Μαγκρίτ συνήθιζε να λέει ότι αυτό που είναι σημαντικό δεν είναι ότι το αντίγραφο, δηλαδή το έργο τέχνης πρέπει να μοιάζει με το πρότυπό του, όπως συμβαίνει με τη φωτογραφική απεικόνιση. Το σημαντικό για τον ίδιο (ίσως και για τις εικαστικές τέχνες εν γένει) είναι ότι το πρότυπο πρέπει να έχει το κουράγιο να μοιάζει στο αντίγραφό του. Η τέχνη δεν περιέχει το νόημα που υπάρχει ήδη στην πραγματικότητα. Αντιθέτως η τέχνη προσδίδει νόημα στην πραγματικότητα, ανοίγοντας νέους δρόμους στη σκέψη μας για το πώς αντιλαμβανόμαστε και εισπράττουμε τις πολλαπλές όψεις της.
Μέχρις εδώ, επεχείρησα να εντοπίσω τη στόχευση του καλλιτέχνη. Το ζήτημα όμως που παραμένει αναπάντητο είναι το εξής: Έχουμε συνείδηση στην εποχή μας της ανάγκης και της επιθυμίας μας να εμμένουμε στην αναζήτηση του νοήματος; Πόσοι αλήθεια διατηρούν ακέραιη την απαίτησή να αποδίδουν νόημα σε όσα αντιλαμβάνονται δια των αισθήσεών τους; Και, ακόμα περισσότερο, πόσοι είναι αρκούντως θαρραλέοι ώστε να αναιρέσουν την εμπιστοσύνη τους σε καθετί ορατό; Πόσο είναι εκείνοι που θα τολμήσουν να οικοδομήσουν μια νέα σχέση με την πραγματικότητα, η οποία θεμελιώνεται στην ανάδειξη νέων νοημάτων που τροφοδοτούνται όχι μόνο από τη σκέψη μας, αλλά και από τα αισθήματα που αναδύονται ενώπιον όλων όσων εισπράττουμε ως οπτικά ερεθίσματα καθημερινά;
|
